توسعه مفهوم دانش پژوهی، با تأکید بر دانش پژوهی تدریس و یادگیری مطالعه ای کیفی در دانشگاه های ایران

مقدمه: کشف، آموزش، کاربرد و تلفیق، عرصه های دانش و کارکردهای اجتماعی پنج حوزه اصلی دانش پژوهی در دانشگاه را تشکیل می دهند. در سال های اخیر سیاست های حمایتی و نظام ارتقا و ارزشیابی اعضای هیات علمی، فعالیت های دانشگاه ها را به سوی پژوهش و چاپ مقالات هدایت نموده که نتایج مثبت آن در ارتقای جایگاه علمی ایران در سطح بین المللی قابل ملاحظه است. اما با توجه به ضرورت تمامیت کارکردهای علمی، این سوال قابل طرح است که آیا دیگر کارکردهای دانشگاه، به ویژه تدریس و یادگیری به همین میزان در مسیر بالندگی بوده اند؟. پژوهش حاضر باهدف بررسی وضعیت دانش پژوهی تدریس و یادگیری در دانشگاه های ایران انجام شده است. مواد و روش ها: رویکرد پژوهش، کیفی و به روش مطالعه مبانی نظری، اسناد و مصاحبه با 17عضو هیات علمی صاحب نظر در 4 حوزه رشته ای فنی مهندسی، علوم انسانی، علوم پایه و پزشکی انجام شده است. کارکرد آموزش در سه سطح تدریس خوب (مبتنی برتجربه فردی)، تدریس عالمانه (مبتنی بر تلفیق دانش محتوایی و پداگوژی) و دانش پژوهی آموزشی (نشر دانش معلمی) تعریف شده است. برای کدگذاری و مقوله بندی داده ها از تحلیل محتوا استفاده شد. نتایج: در اغلب رشته ها به ویژه غیرپزشکی، فرایندهای تدریس و یادگیری مبتنی بر تجربه شخصی انجام می شود و به طور سازماندهی شده، برنامه های توانمندسازی و نشر دانش معلمی، پیش بینی نشده است. همچنین زیرساخت های دانش پژوهی آموزشی در دانشگاه های علوم پزشکی در مقایسه با غیرپزشکی بهتر بود. نتیجه گیری: ضرورت دارد زیرساخت های فرهنگی، علمی، رسمی و سیاسی برای جذب و نگهداری و نشر دانش آموزشی اعضای هیات علمی پیش بینی گردد. اصلاح آیین نامه های ارزشیابی، ایجاد مراکز توسعه آموزش در دانشگاه های وزارت علوم، برگزاری جشنواره های آموزشی می تواند در ایجاد فضای دانش پژوهی تدریس مؤثر باشد.